بافرها محلول هایی هستند که قابلیت ثابت نگه داشتن pH(ملاکی از غلظت یون H+) محیط را دارند. ثابت نگه داشتن pH در موارد زیادی کاربرد دارد. برای انجام بسیاری از واکنش های شیمیایی لازم است تا pH در یک محدوده ثابت نگه داشته شود که محلول های بافر اینکار را انجام میدهند.
محلول بافر ترکیبی از یک اسید و باز مزدوج آن یا بالعکس تشکیل شده است.
علت خاصیت بافری، وجود تعادل میان اسید و باز مزدوج آن است. این تعادل با اضافه شدن یون های OH- یا H+ به سمت ثابت نگه داشتن تعادل پیش میرود.
ظرفیت بافری: به این معناست که بافر چقدر میتواند در مقابل تغییرات pH با اضافه شدن یون های H+ یا OH- مقاومت کند.
به بافر هایی که pH را در محدوده 0-7 نگه میدارند بافرهای اسیدی و به بافرهایی که pH را در محدوده 7-14 نگه میدارند، بافرهای بازی گفته میشود.
کاربردهای محلول بافر
بدلیل تغییر بسیار کم pH محلول های بافری و نیز حساس بودن آنزیم ها و پروتئین ها به تغییرات pH، کاربرد بافر ها در فرآیند های زیستی بسیار زیاد است. پرکاربردترین بافری که برای فرآیندهای زیستی استفاده میشود، بافری است که pH را در محدوده 7.4 نگه میدارد.
از کاربرد بافرها در صنعت نیز میتوان به فرآینده های تخمیر و همچنین برای فراهم کردن شرایط مناسب برای رنگرزی پارچه ها استفاده میشود.
از بافرها برای انجام کالیبراسیون پی اچ متر ها و آنالیزهای شیمیایی استفاده میشود.
بافر با ثابت نگهداشتن پی اچ، باعث فعالیت صحیح آنزیم ها و برخی از میکروارگانیسم ها می شود.
همچنین بافر ها با کنترل کردن شرایط واکنش، می توانند سرعت انجام واکنش های شیمیایی را نیز کنترل کنند.
ویژگی محلول های بافر
- هر کدام از اجزای تشکیل دهنده آن دارای مقدار دقیقی هستند.
- با تغییر جهت واکنش در صورت اضافه شدن باز یا اسید، واکنش را به سمت تعادل باز می گردانند.
- از تغییر pH در برابر اضافه شدن مقادیر کم اسید یا باز مقاومت میکنند. (بسته به ظرفیت بافری آنها)
