سدیم کربنات چیست
سدیم کربنات یک ترکیب جامد سفید رنگ با فرمول Na2CO3 است. این ماده از ترکیب سدیم و کربنیک اسید ( با فرمول شیمیایی H2CO3 ) تولید می‌شود و به همین دلیل به آن نمک سدیم اسید کربنیک نیز گفته می‌شود. این ماده در زمان های قدیم از خاکستر گیاهانی که در خاک های غنی از سدیم رشد می‌کرده اند بدست می‌آمده. سدیم کربنات در آب به صورت محلول است و محلول آن در آب قلیایی متوسطی تولید می‌کند.
کاربرد سدیم کربنات در صنعت
این ماده غالبا به صورت پودر سفید رنگ استفاده می‌شود و در صنایع مختلفی مانند بافری برای تنظیم PH، محصولات نظافتی، بهداشتی مانند قارچ کش ها، میکروب زدا و ... استفاده می‌شود. در ادامه به برخی از کاربرد های آن می‌پردازیم :
سدیم کربنات در تولید مواد شوینده
سدیم کربنات قادر به ضدعفونی مواد است و همچنین می‌تواند به پیوند چربی ها نفوذ کند و پیوند های آن ها را بشکند و قابلیت نرم کنندگی آب را دارد. به دلیل دارا بودن ویژگی های ذکر شده، سدیم کربنات در بسیاری از مواد شوینده مانند مایع ظرفشویی، مایع لباسشویی، شیشه پاکن، پاکننده چند منظوره برای سطوح و ... استفاده می‌شود. مواد شوینده تولید شده از سدیم کربنات قابلیت سازگاری با محیط زیست را نیز دارند.
سدیم کربنات در ساخت شیشه
یکی از اصلی ترین و پرکاربرد ترین کاربرد های سدیم کربنات، صنعت شیشه سازی است. سدیم کربنات در صنعت شیشه سازی به عنوان روان کننده سیلیس استفاده می‌شود به این صورت که با افزودن سدیم کربنات، نقطه ذوب مخلوط افزایش پیدا می‌کند و به اصطلاح به عنوان کمک ذوب استفاده می‌شود. همانطور که گفتیم، سدیم کربنات در آب محلول است و برای همین به مخلوط مذاب مقداری کربنات کلسیم اضافه می‌شود تا شیشه نا محلول شود. شیشه بطری ها از ذوب مخلوطی شامل کربنات سدیم، کربنات کلسیم و ماسه سیلیس تولید می‌شود که به آن شیشه آهک سودا نیز گفته می‌شود.
سدیم کربنات به عنوان نرم کننده آب های سخت
یکی از ویژگی های ذکر شده سدیم کربنات، تبدیل آب سخت به آب نرم است. این ماده با حل شدن در آب، یون های Mg و Ca را از بین می‌برد و به این صورت آب سخت را به آب نرم تبدیل می‌کند. آب سخت به آبی گفته می‌شود که شامل یون های Mg و Ca یا نک های معنی بی کربنات و ... باشد. آب ساخت باعث می‌شود که مواد شوینده صابونی به خوبی عمل نکنند و کف نکنند و مواد غذایی در آن ها دیرتر پخته شود و حتی گاهی اوقات خام باقی بماند.
سدیم کربنات به عنوان ماده افزودنی و خوراکی
سدیم کربنات با سیستم ایمنی بدن سازگاری دارد و علاوه بر آن به عنوان تنظیم کننده اسیدیته، ضد فرسودگی نیز از آن می‌توان استفاده کرد. استفاده از سدیم کربنات در مواد غذایی باعث ایجاد طمع و مزه ای خاص می‌شود. همچنین این ماده برای تنظیم PH برخی مواد غذایی استفاده می‌شود. این ماده در برخی از مواد دارویی مانند برخی از شربت ها به کار می‌رود و خنکی هنگام نوشیدن برخی از شربت ها به دلیل وجود این ماده و اسید ضعیف شده ( معمولا اسید سیتریک ) است. در برخی از کشور ها مانند چین از آن برای تولید نان ها و نودل های چینی استفاده می‌شود.
سدیم کربنات در سنتز های شیمیایی
سدیم کربنات به دلیل ارزان تر بودن و کاربرد امن و موثر تر بودن، در بسیاری از سنتز های شیمیایی پایه و اساس سنتز است و برای تولید و یا ترکیب مواد از آن استفاده می‌شود. سدیم کربنان به عنوان یک ترکیب قلیایی در بسیاری از واکنش های شیمیایی به عنوان ماده قلیایی استفاده می‌شود. به عنوان مثال در تولید و ظهور فیلم و عکس به عنوان تنظیم کننده PH و تعمین کننده شرایط قلیایی و پایداری، از سدیم کربنات استقاده می‌شود.
روش تولید سدیم کربنات
فرآیند Leblanc
در سال 1792 دانشمندی به نام “نیکلاس لوبلانک” فرآیندی برای تولید سدیم کربنات به کمک نمک، اسید سولفوریک، سنگ آهک و زغال سنگ پیدا کرد و به ثبت رساند. در این روش ابتدا نمک به اسید سولفوریک طی فرایند مانهایم با هم واکنش داده و سولفات سدیم و کلرید هیدروژن تولید می‌کنند. سپس سولفات سدیم با سنگ آهک خرد شده و به کمک گرم کردن ذغال سنگ، کاهیده می‌شوند و این واکنش مستلزم دو واکنش مجزا است. در اولین واکنش، کربن موجود در ذغال سنگ ، سولفات را به فرم سولفید می‌کاهد. در دومین واکنش، سدیم سولفات و کلسیم کربنات با هم واکنش داده و سدیم کربنات و کلسیم سولفید تولید می‌کنند. این مخلوط خاکستر سیاه نامیده می‌شود. تبخیر این عصاره باعث به وجود آمدن سدیم کربنات می‌شود
فرآیند Solvay
در سال 1861، دانشمندی به نام ارنست سولوی، واکنشی به کمک کلرید سدیم، آمونیاک، آب و دی اکسید کربن برای تولید سدیم کربنات پیدا کرد. در این فرایند ابتدا کلرید سدیم و آمونیاک و کربن دی اکسید و آب را با هم واکنش داد و سپس سدیم بی کربنات و کلرید آمونیوم تولید کرد. سپس بی کربنات سدیم حاصل از واکنش قبل را با گرم کردن به سدیم کربنات تبدیل کرد و در این واکنش بخار آب و کربن دی اکسید نیز آزاد شد. در ادامه برای بازیافت آمونیاک، کلرید آمونیوم را با آهک واکنش داد تا آمونیاک و موارد دیگری تولید شود. همانطور که مشاهده کردید، این فرایند فقط نمک محلول و سنگ آهک را مصرف کرد. این فرایند به دلیل گران قیمت بودن نسبت به فرایند Leblanc، در اوایل سال 1920 در تمام کارخانه ها لغو و بسته شد.
موارد ایمنی سدیم کربنات
از نظر EPA (استاندارد محیط زیست)، سدیم کربنات هیچ خطری برای انسان ایجاد نمی‌کند ولی به طور کلی، هنگان کار کردن با مواد شیمیایی باید نکات ایمن رعایت شود. برای مثال در هنگام استفاده از آن، تمام پوست خود را با استفادع از دستکش و ماسک و ... بپوشانید و اگر با پوستتان برخورد کرد، آن محل را 15 دقیقه با آب زیاد بشورید. تنفس کم آن مشکلی به وجود نمی‌آورد ولی برای رعایت نکات ایمنی بهتر است پس از تنفس آن، به محیطی باز بروید.
خرید سدیم کربنات
خرید سدیم کربنات با کیفیت و قیمت مناسب را ا تمادکالا تجربه نمایید. این محصول در انواع برندهای ایرانی با بسته بندی های مختلف به فروش می رسد. جهت کسب اطلاعات بیشتر از خرید سدیم کربنات می توانید با همکاران ما در واحد پشتیبانی فروش تمادکالا تماس حاصل فرمایید.
